تحقیق آشنایی با ردیفهای موسیقی

تحقیق و جزوه آشنایی با ردیفهای موسیقی

وقتی به مطالعه دقیق تاریخ موسیقی می پردازیم، شاهد آن هستیم که موسیقی آوازی (ردیف آوازی) بقا و حفظ خود را تا حدود بسیار زیادی مدیون تعزیه خوانان، منقبت خوانان و مداحان گذشته و بالاخص در عصر صفویه می باشد. به دلیل توجه بیش از حد پادشاهان سلسله صفوی به مذهب و شعائر مذهبی، موسیقی موجب بی توجهی قرار گرفت تا حدی که در صورت مشاهده یک موسیقیدان، انگشتان او را قطع می کردند و در صورت تکرار فعالیت موسیقایی دستور کشتن او می دادند. خیلی از موسیقیدانان آن زمان که عرصه را برای فعالیت خود تنگ و جان خود را در خطر می دیدند یا در خفقان به سر می بردند و سکوت اختیار می کردند و یا به خاطر حفظ جان خود و خانواده شان از شهر و دیار خود می گریختند و به جاهای دور دست و امن پناه میبردند در آن دوران خفقان چون پادشاهان صفویه به موسیقی مذهبی، آئینی و اشاعه مذهب شیعه توجه خاص و ویژه ای داشتند لذا برای مداحان و تعزیه خوانان اهمیت و ارزش فوق العادهای قائل بودند. بنابراین موسیقی سنتی ما ایرانیان به خصوص موسیقی آوازی توسط تعزیه خوانان، منقبت خوانان و مداحان به صورت سینه به سینه حفظ گردید و به نسلهای بعدی منتقل گردیده و از خطر نابودی، نجات یافت. چه بسا اگر مداحان و تعزیه خوانان عصر صفوی نبودند مشخص نبود چه بلایی بر سر موسیقی سنتی می آمد موسیقی آوازی بخش مهمی از موسیقی هر کشور به خصوص ایران را تشکیل می دهد. کلیه نواها و نغمه هایی که ما در قالب موسیقی سنتی، فولکلور، کالسیک، پاپ و مداحی و تعزیه خوانی میشنویم به نوعی شامل یکی از دستگاهها و در چهارچوب گوشهای مشخص از ردیف آوازی میباشند.یک مداح موفق و حرفهای باید ردیف آوازی را بداند تا تشخیص دهد در مجالس مختلف، چه دستگاه، چه گوشه و چه شعری را به کار ببرد چه بسا دوستانی که به خاطر عدم آشنایی با ردیف آوازی، بی جهت و بی مورد اقدام به خواندن قطعاتی میکند که هیچ ارتباطی با مجلس ندارد

تعاریف و اصطالحات

دستگاه: در لغت به معنی مجموع اجزایی که یک کل را تشکیل می دهند، می باشد یعنی یک مقام کامل موسیقی شامل گوشه ها و تکه های مختلف

گوشه: اجزای دستگاه و آواز را گوشه می نامند. هر دستگاه دارای تعدادی گوشه است که هر یک دارای اسمی خاص میباشند.

ردیف: به مجموع گوشه های هر یک از مقامات یا دستگاههای موسیقی گفته می شود همچنین به ترتیب قرار دادن گوشه ها در یک دستگاه و نیز مجموع مقامات ایرانی اطالق می شود. یک آواز و دستگاه یکسان میتواند چندین ردیف داشته باشد، مانند اینکه میگوییم: ردیف شور در روایت فالن استاد... هر استادی برای دستگاه ها و آوازها روایتی مخصوص به خود دارد، مثل؛ روایتهای مرحوم فرصت شیرازی، ردیفهای مرحوم میرزا و مرحوم محمود کریمی. این نوع تقسیم بندی در حیطه ردیف میگنجد. آواز: کلمه آواز هم به معنای بانگ و لحن است و هم به نوعی از موسیقی اطالق میشود. در تعریفی دیگر آواز جزئی مستقل از دستگاه های موسیقی ایرانی را گویند که دارای گوشه های مختلفی باشد

علت نامگذاری گوشه های مختلف به اسامی مختلف

هر دستگاه و هر گوشه نام مخصوصی دارد که بنا به دالیلی آن نام را بر روی آن گذاشته اند. هر چند که علت نامگذاری از دستگاه ها و گوشه ها مشخص نیست، اما به صورت مختصر و مفید باید اظهار داشت که دلیل نامگذاری آنها به شرح زیر می باشد: یکی از دالیل نامگذاری گوشه ها به دلیل تأثیری بوده که آن گوشه بر مخاطب داشته است. مثل گوشه جامه درانکه گمان میرود زمانی که نخستین بار نواخته شده است،